اثر مقادیر مختلف بذر گیاه ماریتیغال (خارمَریم) بر عملکرد رشد، متابولیت های خونی و ریخت شناسی بافت کبد جوجه های گوشتی آلوده شده با آفلاتوکسین b1

آفلاتوکسین ها ترکیباتی شدیداً سمی، جهش زا و سرطان زا بوده و موجب ناقص الخلقه زایی می شوند. در مطالعات برون تنی (in vitro) ، آفلاتوکسینb1 از طریق تخمیر برنج نیم دانه بوسیله قارچ آسپرژیلوس فلاووس (تهیه شده از مرکز کلکسیون قارچ و باکتری سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایرانptcc no : 5004 (ir111))، تولید شد. اندازه گیری آفلاتوکسین بوسیله روش tlc انجام گرفته و مقدار آفلاتوکسین b1 در برنج نیم دانه 60 میکروگرم/کیلوگرم بود. در مطالعات درون تنی (in vivo) بذر گیاه ماریتیغال (خارمَریم)، از جهت توانایی کاهش اثرات مضر آفلاتوکسین b1 در جیره طیور گوشتی مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از تعداد 216 قطعه جوجه یکروزه گوشتی سویه تجاری رآس 308، در نه تیمار آزمایشی با چهار تکرار و شش قطعه جوجه در هر تکرار استفاده شد. گروه اول به عنوان شاهد و سایر گروه ها بصورت زیر تا پنج هفتگی تغذیه شدند؛ 2) ppb 250 آفلاتوکسین b1، 3) ppb 500 آفلاتوکسین b1، 4) 5/0 درصد بذر گیاه خارمَریم، 5) 5/0 درصد بذر گیاه خارمَریم + ppb 250 آفلاتوکسین b1، 6) 5/0 درصد بذر گیاه خارمَریم + ppb 500 آفلاتوکسین b1، 7) 0/1 درصد بذر گیاه خارمَریم، 8) 0/1 درصد بذر گیاه خارمَریم + ppb 250 آفلاتوکسین b1، 9) 0/1 درصد بذر گیاه خارمَریم + ppb 500 آفلاتوکسین b1. تغذیه سطوح آفلاتوکسین به تنهایی، کاهش معنی داری (p<0.05)، در مصرف خوراک، وزن زنده و افزایش وزن هفتگی ایجاد کرد. همچنین مشخص گردید، سطوح مختلف بذر گیاه خارمَریم یا ترکیب بذر گیاه خارمریم و سطوح آفلاتوکسین b1، تأثیر محسوسی بر برخی از موارد ذکر شده دارد. ضریب تبدیل غذایی طی این آزمایش از هفته سوم به بعد تحت تأثیر سطوح مختلف آفلاتوکسین b1، افزایش یافت. در جیره های محتوی سطوح آفلاتوکسین b1، نسبت وزن سینه، چربی بطنی و بورس فابرسیوس به صورت معنی داری (p<0.05) کاهش یافت، در حالی که، نسبت وزن کبد، پانکراس، سنگدان، پیش معده و روده پُر، به مقدار معنی داری (p<0.05) افزایش یافت. تغذیه سطوح آفلاتوکسین b1 به تنهایی تغییر معنی داری در نسبت وزن لاشه، ران، پشت و گردن، پا، بال، قلب و طحال ایجاد نکرد. افزودن سطوح مختلف خارمریم به جیره به تنهایی و در ترکیب با آفلاتوکسینb1 ، تغییرات محسوسی را در نسبت وزن سینه، سنگدان، روده پُر و چربی بطنی ایجاد کرد. در چالش srbc (8%) بعد از گذشت 5 روز از تزریق وریدی در مرحله اول، طیور دریافت کننده جیره های محتوی سطوح آفلاتوکسین، کاهش معنی داری را در مقدار تیتر hi بیماری نیوکاسل نشان دادند، در حالی که، این تغییر در این مرحله در رابطه با مقدار تیتر بیماری آنفولانزا معنی دار نبود. همچنین میزان تیتر hi مربوط به بیماری های نیوکاسل و آنفولانزا، پس از گذشت 7 روز از تزریق عضلانی در مرحله دوم، نشان داد که با افزایش سطح آفلاتوکسین از 250 به ppm 500 به تنهایی، مقادیر تیتر مربوط به بیماری های نیوکاسل و آنفولانزا در این مرحله کاهش یافت. همچنین مشخص گردید که عصاره سیلی مارین موجود در بذر گیاه خارمریم می تواند کاهش تیتر بیماری های نیوکاسل و آنفولانزای ناشی از مصرف آفلاتوکسین به تنهایی، را بهبود دهد. با افزایش سطح آفلاتوکسین b1 به تنهایی، سطوح کلسیم و اسید اوریک سرمی خون به مقدار معنی داری (p<0.05) در تمام طیور دریافت کننده جیره های محتوی آفلاتوکسین b1 بدون افزودن سطوح مختلف بذر گیاه خارمَریم، نسبت به طیور گروه شاهد بالاتر گشت. تیمارهای آزمایشی تغییری در سطوح گلوکز، فسفر، پروتئین تام، آلبومین، بیلی روبین تام و بیلی روبین کُنژوگه سرمی خون ایجاد نکردند. تغذیه آفلاتوکسین b1 به تنهایی، افزایش و کاهش معنی داری را (p<0.05) بترتیب، درسطوح آنزیم های?-gt و alt سرمی خون ایجاد کرده درحالی که سطوح ast سرمی خون جوجه های گوشتی تغذیه شده با جیره آلوده شده با آفلاتوکسین -b1 به تنهایی در پایان دوره تغییر محسوسی را نسبت به گروه شاهد نداشت. ولی، سطوح مختلف خارمریم به تنهایی، تغییری را در سطوح این آنزیم ها ایجاد نکرد. کبد طیور دریافت کننده جیره های محتوی سطوح آفلاتوکسین b1 بزرگ، رنگ پریده، ترد و دارای لبه های گرد شده بودند. کبد طیور سایر تیمارها تغییری محسوسی نسبت به تیمار کنترل نداشتند. افزایش سطوح آفلاتوکسین b1 به تنهایی سبب کاهش معنی داری (p<0.05) را در میزان طول ایلئوم، دئودنوم + ژژنوم و طول کل روده ایجاد کرد. درحالی که طول اجزاء مختلف روده با افزایش سطح بذر گیاه خارمریم به تنهایی، نسبت به گروه کنترل افزایش محسوسی نداشت. نتایج ما این فرضیه را که سیلی مارین موجود در بذر گیاه خارمَریم می تواند جهت کاهش اثرات مضر آفلاتوکسین ها استفاده شود را تقویت کرده و به نظر می رسد که سطح 0/1 درصد خارمریم از سطح 5/0 درصد موثر تر است. با افزایش سطح آفلاتوکسین b1 میزان تلفات نیز افزایش یافت، به طوری که بیشترین و کمترین میزان تلفات به ترتیب متعلق به تیمارهای دریافت کننده سطوح ppb 500 آفلاتوکسین b1 (5/1 درصد) و 0/1 درصد بذر گیاه خارمَریم (صفر درصد)، به تنهایی بود.